Tekst en foto boven Hans Peeters
In 2009 schreef Gruttoland geschiedenis. Er broedde een paar gele ofwel rosse fluiteenden. Het was het eerst bekende broedgeval in Nederland en voor zover bekend, ook het enige tot nu toe. Het paar kreeg tien kuikens en trots zwom het ouderpaar met haar kroost op de dobbe rond. Het verhaal kreeg echter een tragisch einde. Elke dag was er een kuiken minder, totdat er geen enkel meer over was. Waarschijnlijk was de bruine kiekendief de grote boosdoener.
Boer Murk hierover: “Bewijzen hebben we niet, maar we verdenken er de bruine kiekendief wel sterk van dat hij elke dag een fluiteendenkuiken te grazen nam. Er broedt altijd wel een paar kiekendieven in de buurt en dagelijks schuimt man of vrouw bruine kiek de plas af. Als ze jongen hebben vangen ze wel vijftien prooien per dag. Dat zijn ook muizen, maar hij heet niet voor niets ‘kuikendief’. Ze pakken ook eendenkuikens en wat dacht je van jonge weidevogels. Dat zijn stuk voor stuk smakelijke hapjes voor de bruine kiek.”
Meerkoet slaat van zich af
Door laag over het gebied te vliegen, veroorzaken jagende bruine kiekendieven veel onrust en paniek onder de vogels. Vaak gebeurt het dat een hele groep meerkoeten in paniek dicht op elkaar gaat zwemmen, om te voorkomen dat de kiekendief een van de soortgenoten grijpt. Dat hij het daarbij niet alleen op kleine kuikens heeft voorzien, bewijst de iconische foto van Douwe Struiksma. Hij fotografeerde vanuit een van de fotohutten van Gruttoland een bruine kiekendief, die een volgroeide jonge meerkoet belaagde. De vogel keert zich in paniek op de rug en probeert met zijn trappelende poten de rover af te weren. In dit geval lukt dat, maar het loopt lang niet altijd goed af.
Moerasvogel
De bruine kiekendief is een echter roofvogel van het moeras. Zijn nest bouwt hij dan ook bij voorkeur in een rietkraag. Murk: “Daarvoor heeft hij echt geen uitgestrekt rietveld nodig. Een strook van een paar meter is al voldoende.” Volgens Murk komt de bruine kiekendief nu vaker voor in de omgeving van Gruttoland dan in de tweede helft van de vorige eeuw. Het gebruik van DDT destijds, heeft daar zeker invloed op gehad. De meeste verstoring voor de bruine kiekendief tegenwoordig gebeurt door mensen. Bijvoorbeeld door waterrecreanten die zich al dan niet opzettelijk te dicht in de buurt van een nest begeven.
Paspoort bruine kiekendief
Wetenschappelijke naam: Circus aeruginosus
Friese naam: brúne hoanskrobber
Herkenning: forse roofvogel, formaat buizerd; man bruin met grijs op vleugels en zwarte vleugelpunten; vrouw bruin met lichte kop; houdt bij glijvlucht de vleugels in V-vorm omhoog
Lengte: 48 – 46 cm;
Spanwijdte: 115 – 130 cm
Geluid: jammerende roep tijdens balts; kekkerende roep bij gevaar
Voedsel: muizen, kuikens van eenden en weidevogels, ook grotere prooien en zoogdieren zoals haasjes
Gedrag: vliegt laag boven water en rietkragen om voedsel te zoeken
Leefgebied: grotere en kleinere rietbedden, ook op akkers
Nest: op de grond, verstopt tussen riet en andere vegetatie
Aantal eieren: 4 – 5 eieren, een legsel per jaar
Broedduur: 33 – 36 dagen
Jongen blijven 34 – 36 dagen in nest
