Tekst Hans Peeters
We weten dat in de weilanden van boer Murk Nijdam te Wommels – Gruttoland genaamd – al jaren grote aantallen grutto’s broeden. Toch is het elk jaar weer spannend om te zien hoeveel gruttokuikens er daadwerkelijk uitvliegen. 2021 gaat de boeken in als het BESTE gruttojaar sinds lange tijd.
Eerste jaar met de grote plas
Toen begin maart de eerste grutto’s vanuit Afrika aankwamen op Gruttoland, vielen de aantallen aanvankelijk wat tegen. Boer Murk: “Het was het eerste jaar dat de grote plas er lag en ik had verwacht dat een groter water meer aantrekkingskracht zou hebben. Maar in zo’n nieuwe plas is nog niet zoveel voedsel aanwezig, daarom denk ik dat een aantal grutto’s door is gevlogen.”
Omdat de grondwaterstand in de weilanden van Gruttoland hoog is, er geen kunstmest gebruikt wordt en er pas vanaf 15 juni gemaaid wordt, weten de grutto’s van eerdere jaren dat ze hier goed zitten. De broedvogels kwamen dus in de loop van maart binnenvliegen.
Hoogste aantal alarmerende vogels
“Ik had al gauw in de gaten dat het een goed jaar zou worden. Er waren meer grutto’s dan vorige jaren. Toen we op 4 juni met vrijwilligers een telling hielden, kwamen we op 73 alarmerende vogels. Dat is het hoogste aantal sinds 2013,” aldus Murk Nijdam.
In 2021 werkten de weersomstandigheden dit mooie resultaat in de hand. Doordat april extreem nat en koud was, was de bodem zacht en drassig. Volwassen grutto’s konden dus met hun snavel gemakkelijk de grond in om wormen en larven te vangen. Door de koude waren de insecten tussen het gras erg traag. Ze waren door de kleine kuikens gemakkelijk te vangen. Een gruttokuiken moet zijn kostje zelf bij elkaar scharrelen en loopt daarvoor zo’n 8 km per dag en vangt dan 2500 insecten.
Recordaantal kuikens
Het weersverloop in mei was ook gunstig met warmere temperaturen. Murk: “Wanneer je dan aan de hand van de tellingen in juni een berekening maakt, kom je op een schatting van 145 vlieg vlugge kuikens dit jaar. Dat is een absoluut record. In 2019 en 2013 – het tweede en derde beste jaar telden we ex-equo 100 kuikens. In 2016 waren het er slechts 3 of 4. Het hele broedseizoen was het toen ook bar slecht weer met veel plensbuien. Er waren nauwelijks insecten aanwezig.”
Niet alle 145 kuikens van dit jaar zullen groot worden en op trek gaan naar Afrika. Voor alle vogelsoorten geldt dat er in de periode dat ze net uit het ei zijn en voordat ze kunnen vliegen, er heel veel doodgaan. Vogels zijn dan nog onervaren. Kunnen misschien moeilijk voedsel vinden, verongelukken of worden gegrepen door een kraai, rat, marter of kat.
Bejaarde grutto
Het is bekend dat van de overlevers in het eerstvolgende jaar ongeveer 10% tot broeden komt. Het tweede jaar is dat 30% en het grootste aantal broedt pas in het derde jaar of later. Het duurt dus enkele jaren voordat de kuikens van dit jaar zelf nakomelingen krijgen. Daar tegenover staat dat grutto’s relatief oud kunnen worden. Eenmaal volwassen kan een grutto wel 10 jaar of ouder worden. In de Woudpolder bij Krommenie werd een dode geringde grutto gevonden (2011), die 29 jaar 9 maanden en 8 dagen oud bleek te zijn. De gemiddelde leeftijd voor een grutto is 11 jaar.
Klaar voor vertrek
Als deze vogel niet geringd was geweest, hadden we het niet geweten. Ook bij boer Murk worden grutto’s geringd voor wetenschappelijk onderzoek. Ook werden dit jaar enkele grutto’s voorzien van een zender. Daarover een andere keer meer.
Momenteel zijn de eerste grutto’s aan het verzamelen voor hun trektocht naar Afrika, waar ze overwinteren. Murk: “Gisteren zat er al een groep van 200 grutto’s in het weiland bij de boerderij. De komende weken worden er dat steeds meer, totdat ze op een ochtend vertrokken zijn. Dan is het weer stil in Gruttoland en kijk ik stiekem al uit naar het voorjaar van 2022.”