(Bericht van Vogelbescherming Nederland / overgenomen van Nature Today)
foto boven Willem de Wolf
Het afgelopen broedseizoen was voor de grutto in Nederland helaas weer onder de maat. Hoewel 2022 zeker niet tot de slechtste jaren behoorde, brachten de grutto’s toch te weinig jongen groot om de populatie in stand te houden. Het aantal grootgebrachte jongen neemt overigens niet af.
Sinds 2012 doen de Rijksuniversiteit Groningen en Sovon Vogelonderzoek Nederland onderzoek naar het broedsucces van de in Nederland broedende grutto’s. Zij doen dit met behulp van tientallen vrijwilligers, onder leiding van gruttokenner Gerrit Gerritsen. Dit resulteert in een jaarlijkse schatting van het aantal jonge grutto’s dat ‘vliegvlug’ is geworden. Deze schatting is gemaakt op basis van waarnemingen van vliegvlugge jongen, die als kuiken van kleurringen zijn voorzien.
In 2022 zijn ongeveer 8800 jonge grutto’s uitgevlogen, waarmee 2022 in de middenmoot valt ten opzichte van de afgelopen jaren. Deze uitkomst komt acht procent hoger uit dan het gemiddelde over de jaren sinds het begin van de tellingen (2012). Toch zijn 8800 jonge grutto’s te weinig om de populatie in stand te houden. Die wordt voor heel Nederland voor 2022 geschat op 27.600 broedparen, die samen ongeveer 12.000 jongen zouden moeten grootbrengen om de sterfte te compenseren.
Al sinds de start van dit project hebben grutto’s een te lage reproductie, hoewel de situatie in 2017, 2019, 2021 en 2022 beter lijkt. Positief punt is dat het aantal jongen dat grootkomt wel schommelt van jaar op jaar, maar niet afneemt. Het aantal broedparen in Nederland neemt nog wel steeds verder af.
Hoopvol begin broedseizoen
Het broedseizoen begon hoopvol. Mooi weer in maart zorgde voor een vroege start van het broedseizoen in Friesland; de gemiddelde legdatum was daar 4,5 dag vroeger. Er werden maar weinig nesten geroofd door predatoren, waardoor er veel vroege kuikens werden gezien. Die hebben een grotere overlevingskans dan kuikens die later in het voorjaar uitkomen. Hierdoor rees de hoop dat de grutto wel eens een goed broedseizoen tegemoet zou kunnen zien.
Helaas kwamen er later toch veel kuikens om, waardoor het seizoen slechts iets beter was dan normaal. De situatie in andere delen van het land was vergelijkbaar met die in Friesland, zo bleek uit schattingen van het ‘Bruto Territoriaal Succes’, gemaakt op basis van tellingen van alarmerende paren. Mogelijk heeft predatie en de grote droogte later in het voorjaar en zomer de grutto’s parten gespeeld. Ten tijde van de jongentellingen waren de weilanden al gortdroog.
Aanvalsplan Grutto!
De zorgwekkend lage reproductie van de grutto, onze nationale vogel, toont aan dat we nu voortvarend aan de slag moeten met het Aanvalsplan Grutto en de verduurzaming van de landbouw. We hebben geen jaar te verliezen en moeten nú maximaal inzetten op het optimaal inrichten en beheren van grote, aaneengesloten gebieden. Samen met boeren, agrarische collectieven en terreinbeheerders. Pas dan zal het lukken om het doel van 40.000 broedparen grutto’s te halen.
GRUTTOLAND 2022
Hoe was het in 2022 in Gruttoland gesteld? De vastgestelde nesten en aantallen broedparen geven wel de tendens aan, maar zeggen niet altijd alles over de broedresultaten. Waar het bij weidevogelbescherming om gaat, zijn immers de aantallen volgroeide kuikens die later uitvliegen. Zo vlogen er in de jaren 2021 – 145 en in 2022 – 110 gruttokuikens uit. Veel meer dan andere jaren. Volgens boer Murk kwam dit door een goed insectenaanbod en een natte indringbare grond in 2021. Hier was in 2022 geen sprake van, maar profiteerde de kuikens waarschijnlijk nog van de natte zomer van 2021, met heel veel insecten. Het is van essentieel belang dat er op het juiste moment voldoende insecten aanwezig zijn voor de kuikens.
