door Hans Peeters
In 2009 schreef Gruttoland, dat toen nog niet zo heette, geschiedenis. Er broedde een paar gele ofwel rosse fluiteenden. Het was het eerst bekende broedgeval in Nederland en voor zover bekend, ook het enige tot nu toe.
Mysterieuze verschijning
Gele fluiteenden broeden normaliter rond en ten zuiden van de evenaar in Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en India. Het is dus een exoot die tot 2009 zelden ‘vrijvliegend’ in Nederland gezien werd. Murk herinnert het zich als de dag van gisteren. “Destijds stond er aan de plas Lyts Brewaer een klein fotohutje, waar je net met 3 of 4 personen in kon. In het vroege voorjaar van 2009 werd daar een paar vreemde eenden gezien. Meerdere keren kropen we aan het eind van de middag in wisselend gezelschap het hutje in. De fotografen Bennie van der Weide, Marten F. de Vries, Hans Tamminga en Jan Hendriksma, de laatste twee zijn inmiddels overleden, waren erop gespitst om de eenden te fotograferen. Maar steeds lieten de eenden zich pas zien als het al aardig donker was. Door de duisternis konden we ze niet fotograferen, maar ook niet determineren. We hadden geen idee om welke soort het ging.”
Fluiteenden met kuikens
“Tot half augustus de eenden plotseling overdag verschenen in gezelschap van een clubje kuikens van een paar dagen oud,” vertelt Murk verder. “Op 14 augustus lukten het de fotografen om de eenden te fotograferen met in totaal tien kuikens. Jan Hendriksma kwam er toen via de literatuur achter dat het om gele ofwel rosse fluiteenden ging. De eenden waren ongeringd. De ouders waren erg zorgzaam en waakten steeds samen over hun jongen. De volwassen eenden trappelden met hun poten in het water, terwijl de kuikens er al pikkend omheen zwommen. Wat ze aten weet ik niet.
De familie fluiteend was vanaf toen dagelijks op de plas te zien, maar elke dag was er weer een jong minder. Na 10 dagen was er geen kuiken meer over. Waarschijnlijk zijn ze allemaal gepakt door een bruine kiekendief en andere predatoren.”
Uniek broedgeval
Waar het paar fluiteenden exact gebroed heeft is niet bekend, wellicht langs de nabijgelegen Bolswardertrekvaart. In het broedseizoen van 2010 en ook daarna werden de vogels niet meer gezien. Dit eerste broedgeval voor Nederland is uitgebreid beschreven in het SOVON-monitoringrapport ‘Broedvogels in Nederland 2009’.
Murk: “Het blijft een hele bijzondere ervaring. Of het echte wilde vogels waren, zullen we nooit weten. Maar de eenden waren niet geringd en watervogels die voor de sier in vijvers gehouden worden, hebben bijna altijd een ring om hun poot.”
Paspoort gele fluiteend
Wetenschappelijke naam: Dendrocygna bicolor
Ook rosse fluiteend genoemd; Friese naam: giele fluitein
Herkenning: opvallend rechtopstaande eend met lange poten en hals; bruin, met donkere kruin, achterhals en rug, witte stuit en lichte gestreepte flank; ♂ en ♀ gelijk
Lengte: 45 – 53 cm, fors kleiner dan een bergeend
Geluid: zowel ♂ als ♀ luidruchtig tijdens foerageren en in vlucht; hoge steeds herhaalde fluittonen k-weeoo-k-weeoo of kee-kee-kee
Voedsel: vooral plantaardig en zaden, ook op rijstvelden; foerageert vooral ‘s nachts
Gedrag: vooral in kleinere en grotere groepen, vaak schuw en alert
Leefgebied: zoetwatermoerassen; zowel in Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en India
Nest: langs waterkant tussen vegetatie; ook wel in holle bomen
Aantal eieren: 10 – 12
Broedduur: 28 dagen
Vliegvlug: jongen zijn nestvlieders
Gruttoland: enige bekende broedgeval voor Nederland in 2009
