door Hans Peeters / foto boven Jappie Seinstra
Als je het over weidevogels hebt, denk je niet meteen aan de wilde eend. Toch is het in Gruttoland een veel voorkomende soort, zo niet de meest algemene eend die er rondzwemt. Om te zien hoe dat komt, moeten we ver terug in de historie.
De wilde eend is een echte boereneend, die van oudsher op het platteland thuishoort. Ze zwemmen in de sloten, die de weilanden doorsnijden, en voelen zich er als een vis in het water. Het boerenbedrijf was vroeger voor veel gezinnen bepaald geen vetpot. Voor wat extra voedselvoorziening schoot menig boer op zijn tijd een haas, fazant of eend. In het broedseizoen werden eieren van allerlei pluimage geraapt en liet men zich een boerenomelet goed smaken. Het nest van een wilde eend, met zo’n zeven tot elf grote eieren, gold zo’n beetje als de hoofdprijs. Men vlocht eendenkorven en plaatste deze rondom de boerderij om meer wilde eenden aan te trekken. Die broedden massaal in de beschutte korven en de boer verzamelde de eieren. Tjeerd Nijdam, de vader van Murk, stond bekend als eendenkorfvlechter en had halverwege vorige eeuw zo’n 80 korven hangen. Nog steeds heeft boer Murk een aantal eendenkorven in Gruttoland, niet meer uit voedselnood maar puur uit nostalgie én om de wilde eend een handje te helpen.
Soepeend
De woerd van de echte wilde eend is prachtig om te zien. Met zijn glanzend groene kop schittert hij je al van verre tegemoet. De wilde eend is de stamvader van tamme eenden, ook al moeten we daarvoor wel heel ver terug in de tijd. Nog steeds paren wilde eenden op grote schaal met tamme en halve tamme eenden. Dat is de reden dat er tegenwoordig meer bastaarden rond zwemmen dan raszuivere wilde eenden. Die kruisingen vertonen een gevarieerd vlekkenpatroon in het verenkleed en zijn meestal niet moeders mooiste. Onder vogelaars worden de bastaarden ook wel denigrerend ‘soepeend’ genoemd.
Wilde eendpaspoort
Wetenschappelijke naam: Anas platyrhynchos; Friese naam: wylde ein
Herkenning: grootste zwemeend; ♂ glanzend groene kop, witte halsring en donkerbruine borst; ♀ overwegend kaneelbruin
Lengte: 51 – 62 cm; spanwijdte: 81 – 98 cm
Geluid: roep ♀bekende eendengekwaak; ♂zachter kweerk
Voedsel: plantaardig materiaal; grondelen; op akkers granen en resten van gewassen
Gedrag: na de paartijd vormen de woerden herensociëteiten en laten de zorg voor de kuikens aan de ♀♀
Leefgebied: allerlei wateren; van sloten, parkvijvers tot meren
Nest: omvangrijke bouwsel van plantendelen, binnenzijde bekleed met donsveertjes; goed verstopt tussen vegetatie
Aantal eieren: 7 – 11
Broedduur: 28 dagen
Vliegvlug: na 50 dagen zelfstandig
Trek: meeste Nederlandse wilde eenden zijn standvogel; deel trekt naar het zuiden; vogels uit noorden en oosten overwinteren in Nederland
Voorkomen: meest voorkomende eend met 200.000 – 300.000 broedparen; winteraantallen 600.000 – 800.000.
Gruttoland: broedvogel met 7 tot 16+ paren
