Krassende kwartelkoning

door Hans Peeters / Foto boven Bence Mate / AGAMI

Je hebt slimme, schuwe en geheimzinnige vogels. Onder die laatste categorie valt de kwartelkoning. Niet veel mensen zullen het geluid van de kwartelkoning ooit gehoord hebben of het niet als zodanig herkennen. Maar het aantal mensen dat ooit een kwartelkoning gezien heeft, moet je met een lantaarntje zoeken.

Kwartelkoning roepend – foto Markus Varesvuo / AGAMI

Zomeravonden

Je kunt niet zeggen dat de kwartelkoning een typische vogel is van Gruttoland. In 2014 werd de vogel voor het laatst gehoord. Verdient hij dan nog wel speciale aandacht op onze website? Boer Murk is daar duidelijk over: “Het is zo’n geheimzinnige en unieke vogel, dat hij alleen daarom al een plaatsje verdient. En trouwens, vroeger was hij helemaal niet zeldzaam. In de periode 1960 – 1970, vonden wij het als kinderen heel normaal als we op mooie zomeravonden de ‘teapert’ hoorden roepen. In 2014 hoorden we de vogel van 11 tot en met 15 juni elke avond vanaf elf uur. Dat verdragende krassende geluid, konden we zelfs in de keuken horen.” Die baltsroep van een van een kwartelkoning stelt weinig voor. Het klinkt als kras-kras ofwel crex-crec, zijn eigen wetenschappelijke naam. Het klinkt alsof je met een creditkaart over een haarkam krast.

Kwartelkoning roepend – foto Jari Peltomäki / AGAMI

Trekvogel

De kwartelkoning is een geheimzinnig individu. Zoals gezegd laat hij zich tijdens mooie zomeravonden, in gras- en hooilanden voortdurend horen. Maar hij blijft bijna altijd verborgen in de vegetatie en laat zich zelden zien. Kilometers loopt hij, zonder dat hij opvliegt. Slechts één keer zag boer Murk een kwartelkoning. “Dat was op 14 mei 1988 tijdens het maaien. Het leek wel alsof ‘roadrunner’ voor me uitrende, zo snel was hij. Een heel apart geval is het.”

Murk: “Vroeger heeft mijn vader wel nesten van de ‘teapert’ gevonden tussen het riet/liesgras. Die bevonden zich meestal in een greppel, net als het nest van een meerkoet en een waterhoen.”

Van een vogel die zo veel loopt en ogenschijnlijk weinig vliegt, verwacht je zeker niet dat hij grote afstanden vliegt. Het tegenovergestelde is waar. Kwartelkoningen zijn echte trekvogels en vliegen naar tropisch Oost-Afrika om te overwinteren. Ze kiezen daarbij een route via Gibraltar of Egypte en vliegen ’s nachts, meestal op lage hoogte.

Kwartelkoning lopend in gras – foto Daniele Occhiato / foto AGAMI

Kwartelkoningpaspoort

Wetenschappelijke naam: Crex crex; Friese naam: teapert

Herkenning: kleine hoenderachtige; en grijsbruin met roodbruine bovenvleugels, lange poten, ralachtig

Lengte: 27 – 30 cm; spanwijdte: 46 – 53 cm.

Geluid: steeds herhalend crex crex, bijna niet te zien

Voedsel: emelten, langpootmuggen en eendagsvliegen 

Gedrag: leidt zeer teruggetrokken leven

Leefgebied: ruige gras- en hooilanden

Nest: op de grond, tussen vegetatie en in greppels

Aantal eieren: 8 – 11 eieren, broedduur: 14 – 18 dagen

Vliegvlug: nestvlieders

Trek: overwintert in tropisch Oost-Afrika

Voorkomen: broedparen 110 – 155; winteraantallen 0

Gruttoland: niet elk jaar aanwezig, in 2014 voor het laatst.

Roepende Kwartelkoning – foto Bence Mate / AGAMI

Met dank aan fotobureau AGAMI voor het gratis beschikbaar stellen van de foto’s.